Zorgcampus Kouterman
De vroegere perenplantage nabij de Alk, gelegen binnen het RUP Kouterman, werd tussen 2019-2021 getransformeerd tot ‘De zorgcampus Kouterman’. De site biedt plaats aan 87 kamers met 90 bedden en 33 assistentiewoningen. Als ook een dagverzorgingscentrum en een lokaal dienstencentrum met onder meer het OCMW.
Het verhaal van De Kouterman startte zo’n 12 jaar geleden. Het WZC Cecilia in Terkoest was compleet verouderd en aan vervanging toe. Na een haalbaarheidstudie ‘vervangingsbouw of nieuwbouw?’, werd naar een andere locatie in Alken gezocht. De keuze viel op een weide vol met perenbomen die in het BPA ingekleurd was als een blauwe zone voor algemeen nut. Na een gesprek met de gemeente werd besloten dat het woonzorgcentrum zich hier mocht settelen mits het ook uit een gemeenschappelijk deel zou bestaan. Met name een dienstencentrum, een opleidingsruimte en een gezamelijke polyvalente zaal. Deze ruimtes bieden de mogelijkheid om ook voor het grote publiek toegankelijk ingezet te worden.
Met de ontwikkeling van het gebied Kouterman wordt een belangrijke stap gezet naar kernversterking van Alken centrum door de integratie van verschillende functies (wonen, sociaal wonen en zorg). De campus wordt hét centrale verzamelpunt voor woon- en ouderenzorg in de regio. Daarnaast gaat er in het RUP bijzondere aandacht naar de integratie van kwaliteitsvol, ecologisch groen gericht op de Kleine Herk en naar de toegankelijkheid voor langzaam verkeer. Het woonzorgcentrum heeft een eerder grootschalig karakter en vormt een overgangsvolume tussen het centrum van Alken en de te ontwikkelen sociale appartementen en gezinswoningen binnen het RUP.
Een efficiënt en gebruiksvriendelijk gebouw met oog voor comfort
Bij het ontwerpen verplaatsen we ons altijd in de verschillende gebruikers van het gebouw. Logische circulatiestromen worden vastgelegd, en dragen in grote mate bij tot de gebruiksvriendelijkheid. Hierrond wordt het programma van eisen gekneed en gemodelleerd, rekening houdende met de stedenbouwkundige randvoorwaarden en beperkingen die de site oplegt. Een doordachte vormgeving van het gebouw zorgt ervoor dat de grootschaligheid van het project doorbroken wordt. De gebouwen vormen op het grondvlak een F-figuur en zijn verkapt in kleinere entiteiten.
Op het gelijkvloers bevinden zich de ondersteunende functies van het woonzorgcentrum, het lokaal dienstencentrum en de dagopvang. Op de volgende drie verdiepingen bevinden zich de verpleegeenheden en de assistentiewoningen. Een capaciteit van 90 bedden: 84 eenpersoonskamers met een oppervlakte van ca. 27 m2 en 3 tweepersoonskamers van ca. 42m2 . Daarnaast zijn er 33 assistentiewoningen met een oppervlakte van ca. 65m2. Er werd gewerkt met zoveel mogelijk kleine woongelegenheden telkens voorzien van een dagzaal. Vleugels van dertig kamers zijn opgedeeld in kleinere leefgemeenschappen van vijftien kamers. Dit geeft meer plaats voor huiselijkheid, maar dit komt tevens het comfort en de uitbatingsefficiëntie ten goede.
Een toekomstgericht en energiezuinig gebouw
De Kouterman is in een groene omgeving gelegen en wil dat ook weerspiegelen in het energieverbruik. Toekomstgericht werd gestreefd naar een gebouw met een lage ecologische voetafdruk door een sterk doorgedreven isolatie, gebruik van fotovoltaïsche cellen op het dak, verwarming en koeling door betonkernactivering, recuperatie regenwater, waterdoorlatende verhardingen. De studies technieken om deze ambitie waar te maken werden uitgevoerd door IKP engineering.
Het bouwproject hecht veel waarde aan duurzaamheid. Er werd afstand gedaan van het gebruik van fossiele brandstoffen. De verwarming en de koeling gebeurt op basis van geothermie. Dit laat toe het gebouw op een goede manier te koelen en te verwarmen via het principe van betonkernactivering. Door middel van geothermie en warmtepompen wordt in waterlagen tot 70 meter diep warmte opgehaald om het gebouw in de winter van de nodige temperatuur te voorzien. In de zomer zal het andersom werken, en op een energiezuinige manier zal het gebouw aanzienlijk worden afgekoeld. De energie wordt als het ware uit de bodem gehaald. Op piekmomenten is het steeds mogelijk om over te schakelen op verwarming via gas.
De temperatuur wordt in het gebouw verdeeld doormiddel van betonkernactivering: een kilometerlang circuit van leidingen in vloeren en plafonds zorgt voor een aangename, constante temperatuur. Tijdens de warme zomers zullen de vele leidingen in de vloeren en het plafond alles afkoelen met de frisse temperaturen uit de bodem.
Deze temperaturen worden gereguleerd door de warmtepompen. Om de warmtepomp draaiende te houden, is het dak uitgerust met liefst 402 zonnepanelen. Daarnaast is er aandacht voor energiezuinige verlichting, zijn de luchtgroepen uitgerust met een ingebouwde warmtepomp, gebeurt de ventilatie via een systeem D en vangt de Kouterman het regenwater op in buffertanks om de toilet mee door te spoelen.
Onderhoudsvriendelijke en duurzame materialisering
De eerste steen legde bouwbedrijf Dethier en Democo in het najaar van 2019 en drie jaar later werd de Kouterman met een woonoppervlakte van 10.524,23 m2 opgeleverd. Er is gekozen voor een traditionele bouwmethode in baksteen en beton. Duurzame materialen die hun efficiëntie hebben bewezen en tegelijk ook prijsvriendelijk zijn. Het is een beproefd en onderhoudsvriendelijk systeem.
Een gebouw dat interacties uitlokt met de omgeving
Een van de basisregels was om een zo fris en zo open mogelijk gebouw te ontwerpen. Er werd gewerkt met lichte materialen, zoals een gebroken witte gevelsteen en lichte zichtbeton. Accenten worden gelegd door gebruik van gevelbeplating in kunsthars-platen met hout- structuur. Het buitenschrijnwerk wordt in aluminium uit0gevoerd.
Door het gebruik van lichte materialen en de eenvoud van de architectuur, straalt het project een bepaalde vriendelijkheid uit.
De site bevindt zicht op de Vallei van de Herk waardoor er heel wat groen in de omgeving aanwezig is. Om de beleving van het groen ook in het gebouw voelbaar te maken is er een afgesloten binnentuin voor de bewoners.
